İç ve dış kaplamalar: alçı, alçıpan, yeşil alçıpan, BoardeX / Bordex / Guardex, Betopan, sandviç panel, OSB, nem bariyeri ve ilgili kaplamalar — detaylı teknik inceleme
Aşağıda alçı ve alçıyan ürünler ile ahşap ve kompozit paneller (OSB, Betopan vb.), sandviç paneller ve nem bariyerleri hakkında teknik, malzeme-temelli ve uygulamaya yönelik kapsamlı bir makale bulacaksınız. Her bölümde tipik kalınlık aralıkları, bileşenler, mekanik dayanım, ısı ve ses yalıtımı, beklenen ömür ve bakım/uygulama notları yer alır. Fiyat bilgisi kesinlikle yoktur — talebinize uygun olarak sadece teknik ve referans bilgisi sunulmuştur. Bazı temel ifadeler güvenilir açık kaynaklardan desteklenmiştir; bu kaynaklara paragraflar içinde atıflar eklenmiştir.
Özet
-
Alçı (plaster): kalsiyum sülfat temelli bağlayıcı; dekoratif ve sıva amaçlı kullanılır. Vikipedi
-
Alçıpan / Drywall: kağıt veya cam elyaf kaplı, içi alçıdan oluşan levha; yangına karşı katkılı ve nem/çamur çeşitleri bulunur. Vikipedi
-
Yeşil alçıpan (Greenboard / moisture-resistant): nemli mekânlara yönelik özel yüzey/bileşim; küf ve nem direnci artırılmıştır. Vikipedi+1
-
BoardeX / Guardex / Bordex tarzı dış cephe levhaları: dış cephe altında kullanılan, cam elyaf kaplama veya özel çekirdekli, nem ve küfe dayanıklı levhalardır. boardex.com.tr+1
-
Betopan: dış cephe ve yalıtım amaçlı bazı kompakt paneller/uretim markaları; uygulamaya ve üreticiye göre bileşim değişir. Küçükdeveci Yapı Market
-
Sandviç paneller: iki yüzey (metal/levha) arasında izolasyonlu çekirdek (PUR/PIR/EPS/mineral wool); ısı/akustik performansı yüksektir. Vikipedi+1
-
OSB (Oriented Strand Board): yönlendirilmiş yonga levha; yapı iskeletlerinde, çatı altı kaplamada, geçici duvarlarda kullanılır. Vikipedi
-
Nem bariyerleri / vapour barriers / damp-proof: su buharı geçişini sınırlayan membranlar; doğru yerde ve doğru tarafta kullanılmalıdır. Vikipedi+1
1) Alçı (Plaster / Plaster of Paris) — malzeme, kullanım, özellikler
Bileşim ve üretim: Alçı (gypsum) temelde kalsiyum sülfat dihidrat (CaSO₄·2H₂O) formundadır. Plaster of Paris (ısıtılarak yarıhidrat haline getirilmiş) uygulamada su ile karıştırıldığında yeniden hidratlanıp sertleşir. Genel tarihçe ve tanım için referans: Wikipedia — Plaster / Gypsum. Vikipedi+1
Kullanım alanları: iç sıva, dekoratif kalıp, düzeltme harçları, yangına karşı koruyucu katmanlar (harç karışımlarında).
Tipik kalınlık: sıva uygulamalarında tek katmanlarda genelde 5–20 mm arasında, düzeltme şaplarında daha kalın uygulamalar olabilir.
Dayanım & ömür: kuru iç mekânlarda 20+ yıl; nemli ortamlarda korunmazsa yüzey bozulması ve küf oluşumu görülebilir.
Yalıtım özellikleri: alçının ısı iletkenliği düşüktür; tek başına güçlü bir ısıl yalıtım malzemesi sayılmaz ancak yangın dayanımı ve ısı yatkınlığı sağlar. Vikipedi
Uygulama notları: yüksek rutubetli alanlarda özel hidrofobize alçı formülasyonları veya alternatif (çimento esaslı) sıvalar tercih edilir.
2) Alçıpan (Gypsum board / Drywall) — teknik tanım ve çeşitler
Tanım: Alçıpan, çekirdeği kalsiyum sülfat (alçı) olan ve genelde iki yüzü kağıtla kaplı levhadır. İç mekân duvar ve tavan uygulamalarında en yaygın kullanılan hazır yüzey elemanıdır. Vikipedi
Tipik ölçüler ve kalınlıklar:
-
Konut içi standart panolar: 9,5 mm, 12,5 mm (en yaygın), 15 mm.
-
Yangına dayanıklı (fire-rated) tipler: genelde 15–18 mm aralığında, çekirdeğe ek katkılarla (cam elyaf vb.).
-
Akustik veya boya altı amaçlı özel panolar: farklı yoğunluklarda üretilir.
Malzeme bileşimi: alçı çekirdek + yüzey kağıdı veya cam elyaf yüzey. Additifler: yangın geciktiriciler, küf/mikrobiyal direnç artırıcı katkılar, nem/çarpılma direnç katkıları. Vikipedi+1
Dayanım & taşıma: alçıpan mekanik olarak tek başına yapısal taşıyıcı değildir; çelik veya ahşap profillere (CW/UA veya kare profiller) asılır. Çarpma direnci orta; darbeye maruz kalan duvarlarda güçlendirilmiş yüzey veya ilave plakalar tercih edilir.
Yalıtım & akustik performans: tek kat standart 12,5 mm alçıpan ~ 20–25 dB Rw (oda koşullarında) sağlayabilir; ek boşluk, süspansiyon ve izolasyon (mineral yün) ile 40 dB+ seviyelerine çıkmak mümkündür.
Yangın dayanımı: alçı çekirdeğin su içerikli kristal yapısı (kristal su) nedeniyle yangın geciktirici özellik vardır; özel fireboard tipleri yangın dayanımını arttırmak için tasarlanır.
Ömür: doğru kurulum ve nem kontrolü ile iç mekânda 30+ yıl beklenti makul.
3) Yeşil alçıpan / nem ve küfe dayanıklı panolar (Greenboard, moisture-resistant gypsum panels)
Tanım & amaç: “Yeşil alçıpan” piyasada genelde nemli mekânlara (banyo, mutfak yüzey arkasları, nemli bodrumlar vb.) yönelik olarak üretilen, yüzeyinde ve çekirdeğinde nem direncini artıran kaplı alçıpan çeşididir. Orijinal “greenboard” terimi bu amacı ifade eder. Vikipedi+1
Malzeme farklılıkları: yüzey kağıtlarında su itici veya küf inhibitör katkılar; çekirdekte sıkıştırılmış ve modifiye alçı bileşenleri; bazı tiplerde cam elyaf takviyesi bulunur. Bu panolar suya tamamen dayanıklı değildir (suya sürekli maruz kalma için su geçirmez panolar gerekir), fakat kısa süreli su sıçramaları ve yüksek nem karşısında standart alçıpanlardan daha dayanıklıdır.
Tipik kalınlık ve uygulama: 12,5 mm en sık tercih edilen; 9,5 mm alternatif. ISB/USG üreticilerinin teknik dökümanlarında uygulama koşulları ayrıntılıdır. usg.com
Bakım ve ömür: nem kontrollü, iyi havalandırılan banyolarda 15–30 yıl aralığında performans; sürekli su teması veya hatalı montaj kısa sürede bozulma getirir.
4) BoardeX / Guardex / Bordex gibi dış cephe kaplama altı levhaları
Tanım ve kullanım: BoardeX (veya piyasadaki Guardex/Benzer markalar) gibi ürünler, dış cephe mantolama veya havalandırmalı cephe sistemlerinde kaplama altı veya cephe arkası kaplama görevi gören, nem dayanımı ve mekanik sağlamlık sunan levhalardır. Genelde özel alçı çekirdeği ve her iki yüzünde cam elyaf şilte veya benzeri kaplama bulunur; A1 sınıfı yanmazlık gibi belgelerle sunulabilmektedir. boardex.com.tr+1
Tipik özellikler:
-
Kalınlık: genelde 8–15 mm aralığında dış cephe kaplama altı levhalar.
-
Malzeme: alçı çekirdek (modifiye), cam elyaf kaplama, bazen yanmazlık katkıları.
-
Dayanım: dış etkenlere karşı daha dayanıklıdır; montaj sonrası sıva veya kaplama malzemesiyle uyumlu olarak kullanılır.
Uygulama: dış cephe sistemlerinde genelde yalıtım levhası ile birlikte veya havalandırmalı cephelerde arka kaplama olarak kullanılır. Üretici teknik föylerine göre işlenmeli ve montaj detaylarına uyulmalıdır. Knauf+1
5) Betopan — ne olduğu, kullanım alanı, özellikler
Tanım: Betopan genelde bir marka veya ürün grubuna işaret eden, dış cephe kaplamalarında ve mimari panellerde kullanılan levha tipi bir üründür. Üreticiye bağlı olarak bileşim değişir (ahşap-kompozit, çimento esaslı paneller vs.). Türkiye kaynaklarında Betopan’ın dış cephe ve yalıtım amaçlı kullanıldığı, neme ve yangına karşı belirli avantajlar sunduğu belirtilir. Küçükdeveci Yapı Market
Tipik kalınlıklar ve uygulamalar: ürün tipine bağlı; dış cephe kaplaması olarak 8–20 mm arası paneller yaygındır. Dış cephe kaplama, alt yapı, cephe tadilatları ve yalıtım uygulamalarında kullanılır.
Dikkat: Betopan terimi pazara ve üreticiye göre farklı bileşimlerde olabilir; spesifik projede hangi Betopan tipi kullanılacağı üretici teknik dökümanı ve test sertifikalarına bakılarak belirlenmelidir.
6) Sandviç panel (Sandviç panel / sandwich panel) — yapı ve performans
Tanım ve çalışma prensibi: Sandviç panel, iki yüzeyi örten ince ve rijit yüzeyler (çoğunlukla çelik sac, alüminyum veya kaplı levha) ile arasında düşük yoğunluklu bir çekirdek (poliüretan PUR, poliizosiyanurat PIR, EPS, taş yünü vb.) olacak şekilde üretilir. Bu yapı, I-kiriş mantığına benzer şekilde yüksek eğilme rijitliği ve düşük ağırlık sağlar. Vikipedi+1
Tipik kalınlıklar ve tipik çekirdek malzemeleri:
-
Kalınlık aralığı: duvar panellerinde 40 mm — 200 mm+, en yaygın 40/50/60/80/100 mm. Çatı panelleri de benzer aralıklarda olabilir. Vikipedi
-
Çekirdek: PUR/PIR (yüksek ısı yalıtımı), EPS (ekonomik), mineral wool/taşyünü (yangın dayanımı yüksek).
-
Yüzeyler: galvanizli çelik sac, pre-painted metal, alüminyum, bazen ahşap görünümlü kaplamalar.
Isı yalıtımı: çekirdek malzemeye bağlı; PUR/PIR için lambdas ~0.024 W/(m·K) civarı, mineral yün için daha yüksek (daha az yalıtkan) değerler görülür. Bu yüzden aynı kalınlıkta farklı çekirdekler farklı U-değerleri sağlar. Vikipedi
Akustik performans: çekirdek türü ve panel kalınlığı akustiği belirler; PU çekirdekli tipler genelde 25–30 dB civarında hava ses azaltımı; mineral yün çekirdekli paneller daha iyi akustik performans sunar.
Mekanik dayanım: paneller geniş açıklık kapamalarında ekonomik olup, destek aralıkları, rüzgar yükü ve montaj detaylarına göre değişir. Duvar uygulamalarında 3–5 m aralığı yaygın; çatı uygulamalarında farklı sınırlar vardır. Vikipedi
Yangın davranışı: çekirdek malzemeye göre ciddi farklılıklar gösterir — mineral yün çekirdek A sınıfına yakın yangın performansı sunarken, standart EPS çekirdek yanıcı olabilir; PIR/PUR ise modifikasyonlara bağlı olarak yangın sınıfı değişir. Bu nedenle yangın regülasyonlarına uygun seçim şarttır.
Ömür ve bakım: Korozyon riski olan yüzeylerde boya, kaplama veya bakım gerekebilir; uygun birleşimler ve su yalıtımı sağlanırsa 25+ yıl ömür beklenebilir.
7) OSB (Oriented Strand Board) — bileşim, kullanım, tipik özellikler
Tanım: OSB, yönlendirilmiş uzun yonga/şeritlerin reçine ile bağlanıp sıcak preslenmesiyle yapılan bir yapay tahta levhadır. Yapı sektöründe çatı kaplaması, döşeme alt kaplaması, duvar altı, kalıp işleri gibi uygulamalarda yaygındır. Vikipedi+1
Tipik kalınlıklar: OSB levhalar 6 mm — 25 mm ve daha kalın üretilebilir; yapı uygulamalarında en yaygın 9, 11, 15, 18 mm gibi kalınlıklar kullanılır.
Malzeme & dayanım: reçine (PF/MUF vb.) ile bağlanmış yonga katmanları; yüzey düzensizliğini azaltmak için zımparalanmış tipler ve nem dirençli sınıflar mevcuttur. OSB, çekiç darbesi ve eğilme yüklerine karşı iyi performans gösterir; ancak sürekli ıslaklığa maruz kalma durumunda şişme/küf riski vardır.
Yalıtım: tek başına ısıl yalıtım amacı taşımak yerine taşıyıcı/destek levha olarak kullanılır; ek izolasyon ile kombin edildiğinde iyi sonuç verir.
Ömür: doğru korunmuş (su sızdırmazlığı sağlanmış) uygulamalarda 20+ yıl.
8) Nem bariyerleri (Vapour barrier / Damp-proof membrane) — prensip ve uygulama
Tanım ve işlev: Nem bariyeri (vapor barrier) terimi, yapı elemanları içerisinden su buharı difüzyonunu sınırlandıran malzemeleri tanımlar. Damp-proof membrane (DPM) ise genelde suyun fiziksel geçişini engelleyen daha güçlü membranları ifade eder. Fark: vapour retarders kısmi geçirgenliği sınırlarken, DPM tamamen geçirimsiz bir membran olabilir. Vikipedi+1
Uygulama ilkeleri: nem bariyeri konumlandırması iklim, iç ortam rutubeti ve yapı detayı göz önünde bulundurularak belirlenir — yanlış tarafta uygulama kondensasyona ve küfe neden olabilir. Bu yüzden tasarım aşamasında bu membranların buhar geçirgenliği (permeability) değerlendirilmeli ve üretici talimatına uygun monte edilmelidir.
Malzemeler: PE folyo (polietilen), alüminyum folyo-lamine membranlar, özel bitümlü membranlar, buhar kontrol katmanları.
9) Karşılaştırmalı değerlendirme — hangi malzeme neye uygundur?
-
Nemli iç mekânlar (banyo, mutfak): yeşil alçıpan veya suya dayanıklı alçıpan, arka planda doğru buhar dengelemeleri ve su tutmayan alt yapılar. usg.com
-
Dış cephe kaplama altı: BoardeX/Guardex gibi cam elyaf kaplı, nem dayanımı arttırılmış levhalar; Betopan tip paneller üretici teknik şartlarına göre seçilmeli. boardex.com.tr+2Knauf+2
-
Tavan ve iç bölme duvarlar: standart alçıpan (9,5–12,5 mm); yüksek akustik veya yangın ihtiyacı varsa özel panolar (15 mm+ veya çift kat). Vikipedi
-
Hızlı prefabrik cephe/çatı kaplaması: sandviç paneller — iyi ısı performansı ve hızlı montaj. Vikipedi
-
Yapısal ahşap alternatifleri ve geçici döşemeler: OSB — mekanik dayanım ve işlenebilirlik avantajı. Vikipedi
10) Montaj, bakım ve uzun ömür ipuçları
-
Doğru malzeme seçimi: kullanım amaçlı panellerin teknik föyleri ve EN/TS standartlarına bakın. Ürün tipinin (fire-rated, moisture-resistant, cement-bonded vb.) proje gereksinimiyle uyumlu olduğundan emin olun.
-
Buhar difüzyon yönetimi: nem bariyerlerinin konumu ve geçirgenlik değerleri (permeability) yapı termal ve rutubet performansını doğrudan etkiler. Yanlış montaj küf ve kondensasyona yol açar. Vikipedi+1
-
Bağlantılar ve derzler: dış cephede kullanılan levhalarda derz detaylarına özel bantlar, sızdırmazlık macunları ve mekanik bağlantı elemanları ile dış etkenlerden korunma sağlanmalı.
-
Havalandırma: özellikle ıslak mekânlarda (banyolar, mutfaklar) yeterli havalandırma ve nem tahliyesi sağlanmalı; aksi halde nem-dirençli panolar bile zarar görebilir.
-
Periyodik bakım: dış panellerin boyası/kaplaması zamanla aşınır; yüzey kontrolleri ve gerektiğinde örtü/kaplama yenilemesi yapılarak ömür uzatılır.
11) Çevresel ve sağlık boyutları
-
Toz ve iş güvenliği: alçıpan ve OSB kesimler sırasında oluşan tozlar solunum riskine sahiptir; uygun maske ve toz kontrolü kullanılmalıdır. Vikipedi+1
-
Geri dönüşüm & atık yönetimi: bazı panellerin geri dönüşümü üreticiye göre değişir; projelerde atık ayrıştırması ve geri dönüştürülebilir malzeme tercihleri çevresel etkiyi azaltır.
Kaynaklar / dış bağlantılar (seçme ilgili profesyonel referanslar)
-
Gypsum / Plaster — Wikipedia. Vikipedi
-
Drywall / Gypsum board — Wikipedia (Drywall). Vikipedi
-
Greenboard / Moisture-resistant panels (bilgilendirme) — Wikipedia ve üretici içerikleri. Vikipedi+1
-
Sandwich panel (genel özellikler, ısı/akustik) — Wikipedia. Vikipedi+1
-
OSB (oriented strand board) — Wikipedia. Vikipedi
-
Vapour barrier / damp proofing — Wikipedia + ilgili rehberler. Vikipedi+1
-
BoardeX (ürün sayfası) — üretici/ürün sitesi. boardex.com.tr
-
[Guard]EX — üretici teknik sayfası (Knauf benzeri ürün bilgisi). Knauf
-
Betopan (ürün tanıtımı örneği) — Türkiye kaynakları. Küçükdeveci Yapı Market
Sonuç ve uygulamaya dönük özet
Projede doğru malzeme seçimi; kullanılacak mekânın nem, yangın ve akustik gereksinimleri; iskelet, montaj ve buhar-difüzyon yönetiminin doğru tasarlanması ile paneller beklenen ömrü sunar. İç mekânlar için alçı/alçıpan çeşitleri hızlı ve ekonomik çözümler sunarken, dış cephe ve endüstriyel kurulumlarda BoardeX/Betopan ve sandviç panellerin performansı ve gereksinimler projeye ve mevzuata göre kıyaslanarak seçilmelidir. OSB yapısal ve inşaat alt kaplama amaçlı çok yönlü bir levhadır ama su yönetimi kritik önem taşır.
Visionartsteel — İletişim bilgileri (isteğiniz doğrultusunda alt kısımda)
Firma: Visionartsteel
Kurumsal e-posta: info@visioncelik.com
Web (iç bağlantı): www.visioncelik.com/prefabrik-ev
Sosyal medya hesap adları (linkleri siz ekleyeceksiniz):
-
Facebook: Visionartsteel
-
Instagram: Visionartsteel
-
LinkedIn: Visionartsteel
-
Twitter / X: Visionartsteel
-
YouTube: Visionartsteel
Yorum yok